Để bảo vệ quyền NLĐ, pháp luật cho phép NLĐ ở bất kì DN nào đều có quyền tham gia Công đoàn, điều này được thể hiện tại Điều 5 Bộ luật Lao động 2012. Theo đó, tự do hiệp hội tức là có quyền: “Thành lập, gia nhập, hoạt động công đoàn, tổ chức nghề nghiệp và tổ chức khác theo quy định của pháp luật”. Từ đây, có thể thấy quyền được thành lập, gia nhập, hoạt động Công đoàn để bảo vệ quyền lợi, lợi ích hợp pháp của NLĐ là một trong những quyền quan trọng trong nguyên tắc bảo vệ NLĐ đã được pháp luật thừa nhận. Bên cạnh đó, DN cần tạo điều kiện để công đoàn phát huy vai trò và chức năng của mình trong bảo vệ quyền, lợi ích cho NLĐ.

Thương lượng tập thể là một quá trình trong đó hai hoặc nhiều bên có lợi ích chung cùng nhau bàn bạc đi đến thống nhất một nội dung nào đó. Mục tiêu của thương thượng là đi đến thỏa thuận giữa NSDLĐ và NLĐ nhằm thiết lập những  quy tắc chung về quan hệ lao động. Từ đó tạo ra quan hệ lao động lành mạnh, êm ấm, cụ thể như DN tổ chức hội nghị NLĐ hàng hay thỏa ước lao động tập thể có  các điều khoản và điều kiện khác tốt hơn quy định của PLLĐ (xem bảng 2.5).